Ambar og tine

Ambar er eit vakkert ord. Både klangen i ordet, bokstavane som passar så fint etter kvarandre og assosiasjonane eg får når eg les det. Blant anna tenkjer eg på rav når eg les ambar. Og det engelske jentenamnet Amber. Tine har også positive vibrasjonar knytta til seg. Også det eit jentenamn, det er godt handverk og det er klangen av norsk kultur.

For å forstå handverket må ein tenkje på at ein frakta ofte flytande varer i ambaren. Mjølkeprodukt. Fløyte, mjølk, smør eller ost. Skyr (surmjølk) eller dravle. Det måtte vera tett. Derfor lagga ein ambaren. På same måten som med sildetønner sette ein stavar saman vertikalt. Og batt det saman med t.d. vidjeband. Desse stavane måtte vera nøyaktig laga, og vera ei aning bøygde, for at ambaren skulle få si runde form. Lokket måtte også vera tett slik at ein ikkje vart nøydd til å gråta over spilt mjølk. Dei som trur at slikt er lett kan jo prøve å laga ein sjølv.

Ordet ambar kjem kanskje frå gresk, utan at eg veit noko meir om nett det. Det kan og tenkjast at det har samanheng med det franske "chambre" som tyder rom eller kammer. Frå fransk har vi innført fleire ord og uttrykk, der det fonetiske er mykje godt halde og der skrivemåten er fornorska. Synonymet til ambar - tine - er eit slikt ord, som kjem frå det franske "cantine". Opprinneleg ei feltflaske til bruk for soldaten i krig. Seinare utvikla ordet seg til å stå for ei hestekjerre med påmontert feltkjøken. Til å halda liv i franske soldatar. Idag betyr kantine ein stad der arbeidarane ved ei bedrift kan ete maten sin, eller kjøpe mat - ofte subsidert av bedrifta. Men den vesle tina har overlevd i språket. Tina står so fast i språket at då Norske Meierier skulle samlast om eit nytt firmanavn, valde dei TINE.